Sint Katrijn

Afgelopen zaterdag was het 25 november. Van oudsher is dit de dag die gewijd is aan de heilige Catharina van Alexandrië. Tot de dag van vandaag behoort zij binnen de katholieke traditie tot de populairste heiligen van de middeleeuwen. Over haar leven en sterven doen vele legenden en volksverhalen de ronde. Zo wordt gezegd dat er bij haar marteldood geen bloed uit haar aderen stroomde, maar melk. Het lijkt me wat bijzonder en lastig om te geloven. Zeker is dat zij stierf als martelaar voor haar geloof op 25 november 307. Ook in Nederland was deze heilige populair. Als een wet van Meden en Perzen verkondigden alle Nederlandse boerenalmanakken: Met Sint Katrijn moeten de koeien aan de lijn. Hieraan verbonden was het oude gewoonterecht dat arme dagloners en boerenmeiden de koeien die met Sint Katrijn nog in de wei stonden gratis mochten melken. Ze moesten dan wel de boerenknechten vóór zijn. Ik las vanmorgen in de Nieuwe Leidsche Courant van 26 november 1952 dat dit toen nog in zwang was, zij het in mindere mate dan voor de oorlog. In dit redactionele stuk stond ook vermeld dat de krenterige boeren er wel voor zorgden dat de koeien vóór 25 november op stal stonden. Dit oude gewoonterecht is in Nederland ontstaan in de zeventiende eeuw en is gepraktiseerd tot het begin van de jaren vijftig van de vorige eeuw. Het kan goed zijn dat deze traditie is ontstaan in de Lopikerwaard, daar waren immers veel katholieke boeren. Het doel was om evenals de heilig verklaarde Katrijn goed te doen en melk te schenken. Zelf ben ik dit jaar niet op pad geweest. De melk was immers in de aanbieding.

Gisteren was het Eeuwigheidszondag. Met deze oude traditie heb ik persoonlijk meer. We beleefden een fijne en aangrijpende dienst waarin de gestorvenen van het afgelopen kerkelijk jaar werden herdacht. We staken voor elk een kaars aan en met eerbied en respect werden de namen genoemd. In de verkondiging stonden we stil bij vragen rondom leven en sterven. We lieten ons leiden door een paar woorden van Paulus ‘voor mij is leven Christus en sterven winst’. Wat betekent dit en hoe gaan we om met onze eigen dood? Samen hebben we er bij stil gestaan dat doodgaan iets anders is dan sterven. Sterven is erven. Het is een geboortewoord. De dood is slechts een ogenblik en een doorgang van leven naar leven. In de sfeer van die dag keken we in de avond nog naar een waardevol gesprek in het programma De Verwondering. Annemiek Schrijvers heeft dikwijls een inspirerende gast aan tafel. Ditmaal stelde ze mooie vragen aan klinisch psycholoog Manu Keirse. Hij is een autoriteit op het gebied van rouw en palliatieve zorg. We hebben genoten van zijn invoelende wijze van spreken en omgaan met de naderende dood. Op een treffende wijze vertelde hij hoe belangrijk het is om te luisteren naar het verhaal van de ander, juist in momenten van crisis en naderende dood. Hij zei: “Hoe zie je een mens het best?” In één woord ‘door te luisteren’. En als je dan goed geluisterd hebt, wat moet je dan doen? Dan moet je nog eens luisteren. En als je dan weer geluisterd hebt, probeer dan nog eens te luisteren. En dan hoor je waar het vastzit bij mensen”. Het was weer een mooi gesprek onder de empathische leiding van de goed gedocumenteerde Annemiek Schrijver.

In aanloop naar de Advent sluit ik af met een tekst uit Psalm 24

Hef, o poorten, uw hoofden omhoog,

verhef ze, aloude ingangen:

de Koning vol majesteit wil binnengaan!

Ik wens u een fijne week onder de zegen van de Heer.

Ds. Wouter